پهنه بندی خطر کاهش گستره جنگل با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی و فازی

چکیده آشکارسازی و بررسی تغییرات کاربری اراضی از جمله ابزارهای مدیریت منابع طبیعی و ارزیابی تغییرات اکوسیستم، به ¬شمار می¬آید. تحقیق حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر کاهش سطح جنگل و پهنه بندی خطر کاهش گستره جنگل با تلفیق روش¬های تصمیم¬گیری چند معیاره مکانی (تحلیل سلسله مراتبی و فازی) و سامانه اطلاعات جغرافیایی در جنگل¬های باغان شهرستان مریوان واقع در زاگرس شمالی با مساحت 05/2686 هکتار صورت گرفت. به منظور تهیه نقشه تغییرات کاهش گستره جنگل طی سال¬های 1368 تا 1390 از تصاویر سنجنده tm ماهواره لندست استفاده شد. سپس نمایه¬های مؤثر بر کاهش گستره جنگل از جمله فاصله از مناطق مسکونی، فاصله از مناطق زراعتی و باغی، فاصله از جاده¬ها، فاصله از آبراهه¬ها، شیب، جهت و ارتفاع در این تحقیق در نظر گرفته شدند. با ترکیب نظرهای کارشناسان، انجام مقایسه¬های زوجی در فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و همچنین استفاده از متغیرهای کلامی در روش فازی وزن نهایی هر کدام از نمایه¬ها استخراج شد. پس از تهیه نقشه¬های مربوط به هر یک از نمایه¬ها، با استفاده از تکنیک ترکیب خطی وزن¬دار وزن¬ها در هر نمایه تأثیر داده شد و نهایتاً در محیط جی¬آی¬اس روی¬هم¬گذاری شدند. بدین ترتیب نقشه نهایی پهنه¬بندی مناطق مستعد وقوع تخریب در پنج طبقه با خطر بسیار زیاد، خطر زیاد، خطر متوسط، خطر کم و خطر خیلی کم در دو روش تحلیل سلسله مراتبی و فازی تهیه و استخراج شد. نتایج ارزیابی صحت نشان داد که در روش تحلیل سلسله مراتبی 55/81 درصد و در اعداد قطعی شده، کمینه، میانه و بیشینه فازی به ترتیب 61/80، 01/81، 61/80 و 96/79 درصد از مناطقی که مورد تخریب قرار گرفته¬اند، در نقشه¬های پهنه¬بندی حاصله در مناطق با خطر بسیار زیاد و خطر زیاد قرار دارند. این میزان صحت، کارایی روش¬های تحلیل سلسله مراتبی و فازی در پهنه-بندی خطر کاهش گستره جنگل را مورد تأیید قرار می¬دهد. واژهای کلیدی: خطر کاهش گستره جنگل، سامانه اطلاعات جغرافیایی، تحلیل سلسله مراتبی، فازی، ماهواره لندست